خدا در سوره ۳ آیه ۱۴۴ می‌فرماید: «تمام پیامبران قبل از محمد مرده‌اند»، اما در سوره ۴ آیه ۱۵۸ می‌گوید: «خدا مسیح را به سوى خود، بالا برد». با توجه به این‌که مسیح از پیامبران است، آیا مرده بود یا خیر؟

پاسخ اجمالی

«وَ ما مُحَمَّدٌ إِلَّا رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ الرُّسُلُ»[۱]: «خَلَت» از ریشه «خلو» و «خلا» به معناى خالى شدن[۲] و گذشتن زمان[۳] به‌کار می‌رود. راغب اصفهانی می‌گوید: خلوّ در زمان و مکان هر دو استعمال می‌شود لیکن چون از خالى شدن زمان، گذشتن آن به نظر آمده لذا اهل لغت «خلا الزمان» را؛ «زمان گذشت و سپری شد» معنا کرده‌اند.[۴]

اگر به استعمالات قرآن مجید بنگریم؛ همه از این قبیل است؛[۵] مانند «وَ إِنْ مِنْ أُمَّهٍ إِلَّا خَلا فِیها نَذِیرٌ»؛[۶] هیچ امّتى نبوده مگر آن‌که میان آنها بیم‌دهنده‌اى گذشته است (پیامبرى یا وصى معصومى یا دانشمند صالحى). «ما کانَ عَلَى النَّبِی مِنْ حَرَجٍ فیما فَرَضَ اللَّهُ لَهُ سُنَّهَ اللَّهِ فِی الَّذِینَ خَلَوْا مِنْ قَبْلُ»؛[۷] بر پیامبر در آنچه خدا براى او مقرّر کرده هیچ گونه سختى و منعى نیست، سنّت (جاریه) خداوند است درباره کسانى (از انبیا) که پیش از این گذشته‌اند.
بنابراین، ترجمه آیه شریفه «وَ ما مُحَمَّدٌ إِلَّا رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ الرُّسُلُ»،[۸] این‌گونه است: «محمد فقط فرستاده‌ای است که قبل از او نیز فرستادگان [دیگرى‏] بوده‌اند».

اما چون در ادامه آیه شریفه آمده است: «أَ فَإِنْ ماتَ أَوْ قُتِلَ انْقَلَبْتُمْ عَلى‏ أَعْقابِکُمْ»؛ سخن از مرگ و یا کشته شدن است؛ به قرائن فهمیده می‌شود که گویا این «بودن و گذشتن» پیامبران پیش از حضرت محمد مصطفی(ص) به مرگ طبیعی و یا کشته شدن بوده است؛ یعنی قبل از محمد(ص) نیز پیامبرانى مبعوث شدند که رسالت خود را به انجام رسانیده و دوران زندگی آنان یا با مرگ طبیعی یا به کشته شدن پایان یافت[۹] و محمّد(ص) نیز مانند پیامبران گذشته چنان‌چه از جهان رخت بر بندد، و به عالم باقى رهسپار شود (چه با مرگ طبیعى و چه با شهادت)، چگونه تزلزل در عقیده این گروه راه می‌یابد، و به آئین بت‌پرستى باز می‌گردند، در صورتى که دین اسلام همیشگى است، و همراه با جهان انسانیت باقى و بجا خواهد بود، از این‌رو، هرگز ایمان و خداپرستى را وابسته به زندگى پیامبر اسلام(ص) ننمائید، که وقتی زندگى را بدرود گوید، از دین اسلام خارج شوید، و هر که به آئین شرک باز گردد به خود ستم نموده، و به ساحت پروردگار هرگز نقصى رو نخواهد آورد.[۱۰]

در همین راستا باید به این نکته نیز توجه کرد که عبارت «قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ الرُّسُلُ»، به معنای این نیست که همه پیامبران –بدون هیچ استثنایی-  قبل از رسول گرامی اسلام(ص) به مرگ طبیعی از دنیا رفته و یا به شهادت رسیده باشند تا این موضوع منافات با آیه‌ای داشته باشد که می‌فرماید: «بَلْ رَفَعَهُ اللَّهُ إِلَیه»؛ خدا مسیح را به سوى خود، بالا برد و دلالت بر زنده بودن حضرت عیسی(ع) دارد؛ زیرا «الرسل» هر چند کلمه‌ای است که صراحت در جمع دارد، اما جمع با چند پیامبر هم تحقق پیدا می‌کند و معنای جمعی خود را می‌رساند، ولی صراحت و حتی ظهور در معنای «کُلّ؛همه» ندارد، و این نیازمند قرینه و یا ذکر کردن لفظ «کل» و یا «جمیع» است که آن هم در آیه شریفه ذکر نشده است.

بنابراین، جمله «قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ الرُّسُلُ» دلالت بر این ندارد که تمام پیامبران قبل از حضرت محمد(ص) مرده و یا کشته‌شده‌اند، در نتیجه منافاتی با آیه شریفه «بَلْ رَفَعَهُ اللَّهُ إِلَیه» ندارد.

منبع:اسلام کوئست

[۱]. آل عمران، ۱۴۴.

[۲]. واسطى زبیدى، محب الدین سید محمد مرتضى، تاج العروس من جواهر القاموس، محقق و مصحح: شیرى، على، ‌ج ۱۹، ص ۳۸۵، دار الفکر للطباعه و النشر و التوزیع، بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۴ق؛ قرشى، سید على اکبر، قاموس قرآن، ج ۲، ص ۲۹۷، دار الکتب الإسلامیه، تهران، چاپ ششم، ۱۳۷۱ش.

[۳]. راغب اصفهانى، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ص ۲۹۷، دارالعلم، الدار الشامیه، دمشق‏، بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۲ق؛ قاموس قرآن، ج ۲، ص ۲۹۷.

[۴]. المفردات فی غریب القرآن، ص ۲۹۷.

[۵]. ر.ک: قاموس قرآن، ج ۲، ص ۲۹۷ – ۲۹۸.

[۶]. فاطر، ۲۴. 

[۷]. احزاب، ۳۸.

[۸]. آل عمران، ۱۴۴.

[۹]. سبزوارى نجفى، محمد بن حبیب الله، ارشاد الاذهان الى تفسیر القرآن، ص ۷۳، دار التعارف للمطبوعات، بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۹ق؛ فیض کاشانى، ملا محسن، الأصفى فى تفسیرالقرآن، تحقیق: درایتى، محمدحسین، نعمتى‏، محمدرضا، ج ۱، ص ۱۷۵، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى، قم، چاپ اول، ۱۴۱۸ق.  

[۱۰]. حسینى همدانى، سید محمد حسین، انوار درخشان، ج ۳، ص ۲۱۵ – ۲۱۶، کتابفروشى لطفى، تهران، چاپ اول، ۱۴۰۴ق.