نظر لغت‌دانان و مفسران مسلمان؛ مانند لسان العرب، زمخشری، فخر رازی و … درباره ریشه و معنای واژه تورات چیست؟ آیا آن‌را کلمه‌ای خارجی می‌دانند؟

پاسخ اجمالی

توراه یا توراه واژه‌ای‌ عبری است و در زبان عربی به عنوان واژه‌ای دخیل به شمار می‌آید، اما در کتاب‌های لغت عربی – مانند بسیاری از واژه‌های مشابه – به نظام اشتقاق تصریفی رفته و معناهایی نیز برای آن عنوان شده که شاید برگرفته از همان زبان اصلی باشد: 
«تورات»(توراه) از ریشه «وری» است و «وری»؛ یعنی: مردمانى که در هر زمان بر روى زمین زندگى می‌کنند (مردم هر عصرى) نه گذشتگان و نه آیندگان، مثل این‌که مردم هر عصر زمین را پوشانده‌اند.[۱] «وَرَّى – تَوْرِیَهً [وری‏] النارَ»؛ یعنی: آتش را بر افروخت.[۲] «وَرَى الزَّنْدُ»؛ یعنی: آتش‌ناک شد آتش‏زنه.[۳] ‏«ورّی الأمر»؛ یعنی: آن امر را پنهان ساخت.[۴]
کلمه «تورات» در کتاب‌های لغت و تفاسیر قرآن به معانی زیر آمده است:

۱ –  «تورات» به معناى شریعت و تعلیم است که از زبان عبرانى وارد زبان عربى شده است.[۵]

۲ – تورات، اسم اعجمی(غیر عربی) است.[۶]

۳ –  معناى «تورات» ضیاء و نور است، همان‌گونه که اعراب معتقدند. و در قرآن آیه «وَ لَقَدْ آتَیْنا مُوسى‏ وَ هارُونَ الْفُرْقانَ وَ ضِیاءً»[۷] دلیل بر این سخن است… اصل کلمه «توراه» از «توریه» بر وزن «تَفعله» – به فتح تاء و سکون واو، و فتح راء و یاء – است.[۸]

۴ –  واژه «توراه»؛ بر وزن «تَفعله» و در زبان فارسی بر وزن «فَوعله» است.

۵ –  اسفار پنج‌گانه موسی.[۹] که عبارت است از:

۱-۵ –  ژنز یا سِفْرِ تکوین تا استقرار عبرانیان در مصر

۲-۵ –  جلای وطن یا سِفْرِ خروج

۳-۵ –  سِفْرِ لاویان یا احکام صریح مذهبی

۴-۵ –  سِفْرِ اعداد یا شرح نیروی مادی قوم

۵-۵ –  سِفْرِ تثنیه یا مکمّل کتاب‌های یادشده قبل.[۱۰]
مجموعه اسفار پنج‌گانه و ملحقات تورات را عهد قدیم یا عهد عتیق می‌گویند.
قرآن کریم واژه «تورات» را بر آنچه از سوى خداوند به موسى از طریق وحى فرو فرستاده، به‌کار می‌برد.[۱۱] آنچه قرآن بدان اشارت برده است، غیر از تورات کنونى است.
بنابر آیات قرآنى:

یک. کتاب حضرت موسى(ع) در الواح به او نازل شده و از هر موضوعى اندرزى و احکامی در آن بوده است.[۱۲]

دو. تورات؛ سراسر نور و هدایت بوده و پیامبران و علماى بنى اسرائیل به وسیله آن میان مردم داورى و حکم می‌کرده‌اند.[۱۳]

سه. حضرت عیسى(ع) نیز تورات را تصدیق کرده است.[۱۴]

چهار. اگر یهودیان به کتاب خویش عمل می‌کردند، آسمان و زمین باب روزى خویش را بر آنان می‌گشود.[۱۵]

منبع :اسلام کوئست

[۱]. فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، ج ‏۸، ص ۳۰۵، قم، انتشارات هجرت، چاپ دوم، ۱۴۱۰ق؛ راغب اصفهانى، حسین بن محمد،  مفردات الفاظ قرآن‏، ص ۸۶۶، بیروت، دار القلم‏، چاپ اول.

[۲]. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج ‏۱۵، ص ۳۸۸، بیروت، دار صادر، چاپ سوم؛ بستانی، فؤاد افرام، مهیار، رضا، فرهنگ ابجدی عربی- فارسی، ص ۹۸۱، تهران، انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ۱۳۷۵ش.

[۳]. زمخشرى، محمود بن عمر، مقدمه الادب‏، ص ۱۲۰، مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران‏، چاپ اول.

[۴]. حمیرى، نشوان بن سعید،شمس العلوم‏، ج ۱۱، ص ۷۱۴۱، دمشق، ‏دار الفکر، چاپ اول؛

[۵]. مصطفوی، حسن، التحقیق فى کلمات القرآن الکریم، ج ‏۱، ص ۴۳۵، بیروت، قاهره، لندن‏، دار الکتب العلمیه، مرکز نشر آثار علامه مصطفوی‏، چاپ سوم، ۱۴۳۰ق؛ طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ‏۳، ص ۹، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق.

[۶]. زمخشری، محمود، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، ج ‏۱، ص ۳۳۵، بیروت، دار الکتاب العربی، چاپ سوم، ۱۴۰۷ق.

[۷]. انبیاء، ۴۸.

[۸]. فخر رازی، محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، ج ‏۷، ص ۱۳۱، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ سوم، ۱۴۲۰ق؛ لسان العرب، ج ‏۱۵، ص ۳۸۹.

[۹]. التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج ۱، ص ۴۳۴‏؛ فرهنگ ابجدی عربی- فارسی، ص ۲۷۲.

[۱۰]. لغت نامه دهخدا، واژه «تورات».

[۱۱]. آل عمران، ۳؛ مائده، ۴۴.

[۱۲]. اعراف، ۱۴۵.

[۱۳]. مائده، ۴۴؛ آل عمران، ۳.

[۱۴]. آل عمران، ۵۰؛ مائده، ۴۶.

[۱۵]. مائده، ۶۶.