منظور از «قول فصل» در سوره مبارکه طارق چیست؟

پاسخ اجمالی

یکی از ویژگی‌های قرآن، قدرت جداسازی آن است که از آن به «فصل» و «تفصیل» یاد می‌شود: «إِنَّهُ لَقَوْلٌ فَصْلٌ»؛[۱]که این (قرآن) سخنى است که حقّ را از باطل جدا می‌کند.
کلمه «فصل» به معناى جدا کردن دو چیز از هم است، به طورى که بین آن دو فاصله‌‏اى پیدا شود.[۲] با این‌که قرآن «قول فاصل» و جدا سازنده است، اگر آن‌را «قول فصل» خوانده، از باب مبالغه است؛ مانند «زید عدل» است.[۳]
قرآن مجید «قول فصل» است از آن جهت که حق را از باطل؛ ایمان را از شرک و کفر؛ خوب را از بد؛ صلاح را از فساد؛ خیر را از شر؛ نجات را از هلاکت؛ سعادت را از شقاوت؛ اهل جنت را از اهل آتش؛ صراط مستقیم را از سبل شیطانى جدا می‌کند.[۴]
به فرموده امام صادق(ع) قرآن از آن جهت «قول فصل» است که به واسطه بیان کردن هر یک از حق و باطل آن دو را از هم جدا می‌‌کند.[۵]
«وَ تَفْصیلَ الْکِتاب»؛[۶] و شرح و تفصیلى بر آنها است.
قرآن کریم در توصیفی دیگر تفصیل است، به معنای شرح و بسط دهنده مطالب کتاب‌هاى آسمانى است. اگر در کتاب‌هاى آسمانى پیشین ابهامات و اجمال‌هایى وجود داشت که به مقتضاى شرایط زمان نزول تفصیل آنها صلاح نبود، اینک قرآن که آخرین کتاب آسمانى است، آنها را تفصیل می‌دهد و به طور مشروح بیان می‌کند.[۷]

اسلام کوئست

[۱]. طارق، ۱۳.

[۲]. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق: داودی، صفوان عدنان، ص: ۶۳۸  دمشق، بیروت، دارالقلم‏، الدار الشامیه، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.

[۳]. طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج‏۲۰، ص: ۲۶۱  قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق.

[۴]. طیب، سید عبد الحسین، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، ج‏۱۴، ص: ۸۰  تهران، انتشارات اسلام، چاپ دوم، ۱۳۷۸ش.

[۵]. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه: بلاغی‏، محمد جواد، ج‏۱۰، ص: ۷۱۶ تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش.

[۶]. یونس، ۳۷

[۷]. جعفری، یعقوب، کوثر، ج ‏۵، ص ۸۳، بی‌جا، بی‌تا.