آیاتی که در قرآن در باب “توکل” سخن گفته است، چه آیاتی است؟ آیا می توانید منبعی در این موضوع معرفی کنید؟

پاسخ اجمالی

از جمله موضوعات اخلاقی در کتاب آسمانی مسلمانان، موضوع توکل است که این واژه و مشتقات آن در قرآن کریم۷۰ مرتبه در ۲۹ سوره و در ۶۱ آیه آمده است.

این واژه گاه به صورت امر (توکل کن) و گاه درقالب فعل مضارع (توکل می کنند) و گاه در قالب اسم فاعل (توکل کنندگان) ذکر شده است. این موضوع به صورت لفظ (وکیل) هجده مرتبه ذکر شده است که حاکی از اهتمام خداوند به این مسئله است.

از جمله آیات معروف در این باب، آیه ۳ سوره طلاق است، که خداوند درآن این گونه می فرماید: “رکه برخدای اعتماد و توکل کند، وی او را بس است“.

پاسخ تفصیلی

از جمله گزاره های مورد تأکید در قرآن، مسئله توکل و توجه دادن انسان غفلت زده به مسبب الاسباب واقعی، یعنی خداوند است.

توکل در لغت یعنی اعتماد کردن و تکیه کردن است.[۱]

این واژه گاه به صورت امر (توکل کن) و گاه درقالب فعل مضارع (توکل می کنند) و گاه در قالب اسم فاعل (توکل کنندگان) ذکر شده است. این موضوع به صورت لفظ (وکیل) هجده مرتبه ذکر شده است که حاکی از اهتمام خداوند به این مسئله است.

از جمله آیات معروف در این باب، آیه ۳ سوره طلاق است، که خداوند در آن این گونه می فرماید: “رکه بر خدای اعتماد و توکل کند، وی او را بس است“.

واژه توکل و مشتقات آن در قرآن کریم ۷۰ مرتبه  در ۲۹ سوره و در ۶۱ آیه آمده است که در جدول زیر شرح داده شد.

ردیف

مشتقات توکل

تعداد

سوره

آیه

۱

المتوکلون

۳

۳

بوسف ۶۷ – ابراهیم ۱۲ – الزمر۳۸

۲

المتوکلین

۱

۱

آل عمران ۱۵۹

۳

الوکیل

۱

۱

آل عمران ۱۷۳

۴

بوکیل

۵

۴

الانعام ۶۶ و ۱۰۷ – یونس ۱۰۸ – الزمر ۴۱ – الشوری ۶

۵

توکل

۷

۶

النساء ۸۱ – الانفال ۶۱ – هود ۱۲۳ – الفرقان ۵۸ – الشعراء ۲۱۷ -الاحزاب ۳ و ۴۸

۶

توکلت

۷

۶

التوبه ۱۲۹ – بونس ۷۱ – هود ۵۳ و ۸۸ – یوسف ۶۷ – الرعد ۳۰ – الشوری ۱۰

۷

توکلنا

۴

۴

الاعراف ۸۹ – نویس ۸۵ – الممتحنه ۴ – الملک ۲۹

۸

توکلوا

۱

۱

یونس ۸۴

۹

فتوکل

۲

۲

آل عمران ۱۵۹ – النمل ۷۹

۱۰

فتوکلوا

۱

۱

المائده ۲۳

۱۱

فلیتوکل

۹

۷

ال عمران ۱۲۲ و ۱۶۰ – المائده ۱۱ – التوبه ۵۱ – یوسف ۶۷ – ابراهیم ۱۱ و ۱۲ – المحادله ۱۰ – التغابن ۱۳

۱۲

نتوکل

۱

۱

ابراهیم ۱۲

۱۳

وکل

۱

۱

السجده ۱۱

۱۴

وکلنا

۱

۱

الانعام ۸۹

۱۵

وکیل

۵

۵

الانعام ۱۰۲ – هود ۱۲ – یوسف ۶۶ – قصص ۲۸ – الزمر ۶۲

۱۶

وکیلا

۱۳

۵

النساء  ۸۱ و ۱۰۹ و ۱۳۲ و ۱۷۱ –  الإسراء  ۲  و ۵۴ و ۶۵  و ۶۸  و ۸۶ – الفرقان  ۴۳ – الأحزاب  ۳  و ۴۸  – المزمل  ۹

۱۷

متوکلون

۱

۱

الزمر ۳۸

۱۸

یتوکل

۲

۲

الانفال ۴۹ – الطلاق ۳- الزمر ۳۸

۱۹

یتوکلون

۵

۴

الانفال ۲ – النحل ۴۲ و ۹۹ – العنکبوت ۵۹ – الشوری ۳۶

برخی از منابع مربوط به (توکل):

 

۱ – تفسیر نمونه، ج ۱۰، ص ۲۹۵ (حقیقت توکل و فلسفه آن).

 

۲ – بحارالانوار، ترجمه، موسوی همدانی، سید ابوالحسن، ج ۲۲، ص ۱۰۳، چاپ اول، کتابخانه مسجد ولی عصر.

 

۳ – توکل در قرآن و حدیث، (پایان نامه)، نسرین، حسینی اصفهانی،سال ۱۳۸۰، استاد: احمدرضا غائی،دانشگاه: آزاد اسلامی تهران واحد مرکزی.

 

 

منبع:اسلام کوئست


[۱] زمانی جعفری، کریم، سیری در فرهنگ لغات نهج البلاغه، ص ۴۸۲، چاپ اول، انتشارات کیهان، تهران، ۱۳۶۷.