آیات تطهیر در قرآن کریم کدام‌اند؟

پاسخ اجمالی

درباره «تطهیر» به معنای عام آن (پاک کردن و پاک شدن)؛ آیاتی در قرآن کریم وجود دارد،[۱] اما آنچه با عنوان و معنای خاص در قرآن کریم آمده و مربوط به پیامبر اکرم(ص) و ائمه اطهار(ع) است، آیه شریفه «إِنَّما یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً»[۲] است.[۳]
با توجه به آیه تطهیر (به معنای خاص) که امامان معصوم(ع)، مطهران‏ و پاکان حقیقى هستند، آیه دیگری نیز از قرآن کریم روشنگر این نکته است که آن بزرگواران، مفسّران حقیقى قرآن می‌باشند، و آن آیه عبارت است از: «لا یَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ»؛[۴] و جز پاکان نمی‌توانند به آن (قرآن) دست زنند [دست یابند].
گفتنی است؛ این دو آیه شریفه، یک قیاس و برهان را تشکیل می‌دهند، چرا که آیه نخست مقدمه اول قیاس؛ یعنى صغرى و آیه دوم مقدمه دوم؛ یعنى کبراى قیاس را بیان می‌کند.

آیه نخست می‌فرماید: «مطهران و پاکیزگان حقیقى اهل بیت(ع) هستند».
و آیه دوم می‌فرماید: «به قرآن دست نیابند مگر مطهران و پاکیزگان».
نتیجه آن‌که، به قرآن دست نیابند مگر اهل بیت(ع).

آیه شریفه «لا یَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ» در مقام بزرگداشت و احترام قرآن کریم است، و چنان‌که بیشتر مفسران بیان کرده‌اند، ضمیر «لا یمسّه» به «قرآن کریم» بر می‌گردد[۵] و بر همین مبنا دو تفسیر براى آیه بیان شده است.
اول: تفسیر سطحى و ظاهرى؛‏ بدین معنا که واژه «مس» به معناى لمس نوشته‌هاى قرآن و «مطهرون» به معناى کسانى است که طهارت از حدث اکبر یا اصغر داشته باشند. بنابراین معنا، از آیه شریفه حکمى از احکام فقهى استنباط می‌شود و آن این‌که کسانى که جُنُب هستند یا وضو ندارند، نمی‌توانند نوشته‌هاى قرآن را لمس کنند.[۶]

دوم. تفسیر رساتر؛ در این تفسیر، «مس» به معناى ادراک و علم[۷] یا به معناى یافتن و رسیدن است.[۸] منظور از «مطهرون» کسانى هستند که داراى طهارت روحانى و نفسانى، و دور از تمام پلیدی‌ها می‌باشند؛[۹] یعنى اهل بیت عصمت و طهارت(ع) که خداوند آنها را از هر گونه گناه و تعلق به غیر پاک کرده و آنها را در میان بشر ممتاز قرار داده است.[۱۰] بنابراین تفسیر، معناى آیه چنین است که به عمق و حقیقت معناى قرآن علم پیدا نمی‌کنند، مگر اهل بیت(ع) که داراى طهارت روحى ویژه‌اى هستند.

 منبع:اسلام کوئست

[۱]. توبه، ۱۰۸؛ بقره، ۲۲۲.

[۲]. احزاب، ۳۳: «خداوند فقط می‌خواهد پلیدى و گناه را از شما اهل بیت دور کند و کاملاً شما را پاک سازد».

[۳]. درباره تفسیر این آیه شریفه ر.ک: «آیه تطهیر»، سؤال ۱۵۰۴؛ «اهل بیت (ع) در آیه تطهیر»، سؤال ۱۳۲.

[۴]. واقعه، ۷۹.

[۵]. شیخ طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، با مقدمه: شیخ آقابزرگ تهرانی، تحقیق: قصیرعاملی، احمد، ج ‏۹، ص ۵۱۰، دار احیاء التراث العربی، بیروت، بی‌تا؛ مغنیه، محمد جواد، تفسیر الکاشف، ج ‏۷، ص ۲۳۴، دار الکتب الإسلامیه، تهران، چاپ اول، ۱۴۲۴ق؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ‏۲۳، ص ۲۶۸، دار الکتب الإسلامیه، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۴ش؛ فخرالدین رازی، ابوعبدالله محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، ج ‏۲۹، ص ۴۳۱، دار احیاء التراث العربی، بیروت، چاپ سوم، ۱۴۲۰ق.

[۶]. ر.ک:‌ مفاتیح الغیب، ج ‏۲۹، ص ۴۳۱؛ آلوسی، سید محمود، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، تحقیق: عطیه، علی عبدالباری، ج ‏۱۴، ص ۱۵۳، دارالکتب العلمیه، بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۵ق.

[۷]. طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ‏۱۹، ص ۱۳۷، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق.

[۸]. ابوالفتوح رازی، حسین بن علی، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیرالقرآن، تحقیق: دکتر یاحقی، محمد جعفر، دکتر ناصح، محمد مهدی، ج ‏۱۸، ص ۳۲۴، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، مشهد، ۱۴۰۸ق؛ عاملی، ابراهیم، تفسیر عاملی، تحقیق: غفاری، علی اکبر، ج ‏۸، ص ۱۶۷، انتشارات صدوق، تهران، ۱۳۶۰ش.

[۹]. روض الجنان و روح الجنان فى تفسیرالقرآن، ج ‏۱۸، ص ۳۲۴؛ فیض کاشانی، ملا محسن، الاصفی فی تفسیرالقرآن، تحقیق: درایتی، محمدحسین، نعمتی‏، محمدرضا، ج ‏۲، ص ۱۲۵۹ – ۱۲۶۰، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، قم، چاپ اول، ۱۴۱۸ق؛ المیزان فى تفسیر القرآن، ج ‏۱۹، ص ۱۳۷.

[۱۰]. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ‏۳۱، ص ۲۰۵، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق؛ طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج علی أهل اللجاج، محقق و مصحح: خرسان، محمد باقر، ج ‏۱، ص ۱۵۶، نشر مرتضی، مشهد، چاپ اول، ۱۴۰۳ق.