در آیات «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا أَطیعُوا اللَّهَ وَ أَطیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ…»، «إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذینَ آمَنُوا الَّذینَ یُقیمُونَ الصَّلاهَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاهَ وَ هُمْ راکِعُون» و … که ما برای اثبات امامت امام علی و بقیه ائمه(ع) به آن حجت می‌آوریم، آیا دلیل آن‌که خدا کلمات را به صورت جمع به‌کار گرفته است؛ مانند «راکعون» به این دلیل نیست که سایر ائمه نیز در صلب امام علی(ع) قرار دارند؟

پاسخ اجمالی

از جمله آیاتی که دلالت بر امامت و خلافت حضرت امام علی(ع) بعد از پیامبر گرامی اسلام(ص) می‌کند، آیه ولایت است. خداوند در این آیه شریفه می‌فرماید: «إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذینَ آمَنُوا الَّذینَ یُقیمُونَ الصَّلاهَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاهَ وَ هُمْ راکِعُون‏»؛[۱] ولىّ شما، تنها خدا و پیامبر او است و کسانى که ایمان آورده‌اند؛ همان کسانى که نماز برپا می‌دارند و در حال رکوع زکات می‌دهند. در شأن نزول این آیه شریفه هم از طریق اهل سنت و هم شیعه نقل شده است که این آیه درباره حضرت امام علی(ع) نازل شده است.[۲]

یکی از شبهه‌هایی که بر این آیه وارد شده این است که چرا «ألَّذینَ آمَنوا» به صورت جمع آمده در حالی‌که حضرت علی(ع) یک نفر بیشتر نیست؟
یکی از پاسخ‌ها این است که برخی از قرائن و شواهد نشان می‌دهد که علت جمع آمدن این عبارت، برای این است که این حکم، شامل دیگر امامان نیز بشود؛ یعنی این حکم به صورت کلی ذکر شده است. دلیل این سخن آن است که در آیه مذکور، به دلیل وجود کلمه «إنّما» در اول آیه، که برای حصر حکم نسبت به موضوع آمده، «ولایت» از آن جهت که ولایت است، منحصر به خدا، پیامبرش و «ألُّذینَ آمَنوا»؛ یعنی همه امامان(ع) شده است. هرچند بخش پایانی آیه به جهت این‌که در رکوع انگشتر به فقیر داد، در شأن امام علی(ع) می‌باشد.

اما همان ولایتی که برای حضرت علی(ع) وجود دارد، در امامان بعد از او نیز وجود دارد. شاهد قرآنی این مدعا، آیه «اولی ‌الامر» است. خداوند در این آیه می‌فرماید: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا أَطیعُوا اللَّهَ وَ أَطیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُم‏»؛[۳] 

ای کسانی که ایمان آورده‌اید، از خدا پیروی کنید. همچنین از پیامبر و صاحبان امر، اطاعت کنید. این آیه که اطاعت از خدا و پیامبرش را مطرح کرده، در کنار پیامبر افرادی را به عنوان «اولی ‌الأمر» نام برده که همانند پیامبر(ص) باید از آنان اطاعت شود. این آیه نشان می‌دهد کسانی که بعد از پیامبر بر مردم ولایت دارند، بیش از یک نفراند. از این‌رو؛ وقتی از امام باقر(ع) پرسیده شد که آیا آیه ولایت درباره حضرت علی(ع) نازل شده، فرمود: «علیٌّ مِنَ المُؤمِنینَ»؛[۴]

 یعنی حضرت علی(ع) یکی از آن افرادی است که به عنوان «ألَّذینَ آمَنوا» ذکر شده‌اند. همچنین امام صادق(ع) در توضیح این آیه فرمودند: «إِنَّمَا یَعْنِی أَوْلَى بِکُمْ أَیْ أَحَقُّ بِکُمْ وَ بِأُمُورِکُمْ وَ أَنْفُسِکُمْ وَ أَمْوَالِکُمُ‏ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا یَعْنِی عَلِیّاً وَ أَوْلَادَهُ الْأَئِمَّهَ ع إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَهِ ثُمَّ وَصَفَهُمُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَالَ‏ الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاهَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاهَ وَ هُم‏ راکِعُون…‏»؛^[۵] 

منظور از اولی بودن این است که در امورتان و حتی درباره خودتان و اموالتان، بر شما ولایت دارد. و منظور از «کسانی که ایمان آورده‌اند» علی و فرزندانش، است. آنها امام هستند تا روز قیامت. سپس خدا آن امامان را این طور توصیف کرده که نماز برپا می‌دارند و در حال رکوع زکات می‌دهند.

منبع:اسلام کوئست

^[۱]. مائده، ۵۵.

[۲]. ر.ک: «اثبات امامت امام علی(ع) از قرآن»، سؤال ۳۲۴؛ «اثبات امامت امام علی(ع)»، ۹۹۹.

^[۳]. نساء، ۵۹.

[۴]. شوشتری، نور الله بن شریف الدین، الصوارم المهرقه فی نقد الصواعق المحرقه، ص ۱۷۳، مطبعه النهضه، تهران، ۱۳۶۷ ق.

[۵]. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، غفارى على اکبر و آخوندى، محمد، ج ‏۱، ص ۲۸۸، دار الکتب الإسلامیه، تهران، چاپ چهارم ۱۴۰۷ق.