آیا روایتی از اهل سنت وجود دارد که گویای این باشد که پیامبر یا ائمه(ع)، به نام یا به وصف «مبیّن قرآن» یا «حامل علم الهی» هستند؟

پاسخ اجمالی

آیاتی از قرآن کریم و روایاتی از شیعه و سنی وجود دارد که پیامبر اسلام(ص) و ائمه اطهار(ع) را مبیّن و روشن کننده قرآن، معارف آن، حاملان و معدن علم الهی معرفی می‌کند. در این مختصر به چند نمونه اشاره می‌شود:  

۱ – «بِالْبَیناتِ وَ الزُّبُرِ وَ أَنْزَلْنا إِلَیکَ الذِّکْرَ لِتُبَینَ لِلنَّاسِ ما نُزِّلَ إِلَیهِمْ وَ لَعَلَّهُمْ یتَفَکَّرُون»؛[۱] (از آنها بپرسید که) از دلایل روشن و کتب (پیامبران پیشین آگاهند!) و ما این ذکر [قرآن‏] را بر تو نازل کردیم، تا آنچه به سوى مردم نازل شده است براى آنها روشن سازى و شاید اندیشه کنند.
همان‌طور که خدای متعال، پیامبران قبل از پیامبر گرامی اسلام(ص) را براى هدایت بشر فرستاد و کتاب‌هاى آسمانى را بر آنان نازل نمود، همان‌طور هم حضرت محمد(ص) را براى هدایت و اتمام حجت بر بشر برانگیخت و قرآن را براى او نازل کرد تا آن وظیفه و برنامه‌هایى که در این قرآن براى ایشان فرو فرستاده‏، براى مردم بیان کند، شاید ایشان در این‌باره فکر کنند و طریق حق و حقیقت را برگزینند. عبارت «أَنْزَلْنا إِلَیکَ الذِّکْرَ لِتُبَینَ لِلنَّاسِ» بیان‌گر این است که پیامبر اکرم(ص) مبیّن و روشن کننده و مفسّر قرآن است.[۲]

۲ – در منابع شیعه[۳] و اهل سنت روایاتی نقل شده است که از آنها می‌توان فهمید ائمه اطهار(ع) معدن علم الهی و وارثان به حق علوم پیامبران و دروازه علم هستند؛ از جمله:

۲-۱ – پیامبر خدا(ص) فرمود: «ما اهل بیت را خدا پاک ساخته است و اهل بیت درخت نبوّت، جایگاه رسالت، محل رفت و آمد ملائکه‌، خانه رحمت و معدن و کانون علم هستند».[۴]

۲-۲ –  «من شهر دانشم‌ و علی دروازه آن است».[۵]

۲-۳ – «امام علی(ع) عالم‌ترین مردم نسبت به خداست و شدیدترین مردم از حیث محبت و بزرگداشت برای اهل لا اله الا الله محمد رسول الله می‌باشد».[۶]

۲-۴ – امام علی(ع) فرمود: «پیامبر خدا(ص) کلید هزار باب از علم را پنهانى به من آموخت که از هر بابى هزار باب باز می شود».[۷]

[۱]. نحل، ۴۴.

[۲]. ر.ک: فخرالدین رازی، ابوعبدالله محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، ج ۲۰، ص ۲۱۲، دار احیاء التراث العربی، بیروت، چاپ سوم، ۱۴۲۰ق؛ بغوی، حسین بن مسعود، معالم التنزیل فی تفسیر القرآن، تحقیق: المهدی‏، عبدالرزاق، ج ۳، ص ۸۰، داراحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ اول، ۱۴۲۰ق.

[۳]. ر.ک: کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج ۱، ص ۲۲۱، دار الکتب الإسلامیه، تهران، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق؛ فرات کوفی، ابوالقاسم، تفسیر فرات، تحقیق: محمودی، محمد کاظم، ص ۸۲، سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامی، تهران، چاپ اول، ۱۴۱۰ق؛ قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، محقق و مصحح: موسوی جزائری، سید طیب،‏ ج ۲، ص ۱۰۵، دار الکتاب، قم، چاپ سوم، ۱۴۰۴ق.

[۴]. ابن ابی حاتم، عبدالرحمن بن محمد، تفسیر القرآن العظیم، تحقیق: الطیب، اسعد محمد، ج ۹، ص ۳۱۳۳، مکتبه نزار مصطفی الباز، عربستان سعودی، چاپ سوم، ۱۴۱۹ق؛ سیوطی، جلال الدین، الدر المنثور فی تفسیر المأثور، ج ۵، ص ۱۹۹، کتابخانه آیه الله مرعشی نجفی، قم، ۱۴۰۴ق؛ ابن اثیر، أبو الحسن علی بن محمد، اسد الغابه فی معرفه الصحابه، ج ۳، ص ۱۸۷، دار الفکر، بیروت، ۱۴۰۹ق. 

[۵]. حسکانی، عبید الله بن احمد، شواهد التنزیل لقواعد التفضیل، تحقیق: محمودی‏، محمد باقر، ج ۱، ص ۱۰۴، سازمان چاپ وانتشارات وزارت ارشاد اسلامی، تهران، چاپ اول، ۱۴۱۱ق؛ طبرانی، سلیمان بن أحمد، المعجم الکبیر، محقق: سلفی، حمدی بن عبد المجید، ج ۱۱، ص ۶۵، مکتبه ابن تیمیه، قاهره، چاپ دوم، بی‌تا؛ حقی بروسوی، اسماعیل، تفسیر روح البیان، ج ۵، ص ۲۷۲، دارالفکر، بیروت، بی‌تا؛ ملاحویش آل غازی، عبدالقادر، بیان المعانی، ج ۶، ص ۵۲۵، مطبعه الترقی، دمشق، چاپ اول، ۱۳۸۲ق.

[۶]. شعرانی، عبد الوهاب بن أحمد، الطبقات الکبرى (لوافح الأنوار فی طبقات الأخیار)، ج ۱، ص ۱۷، مکتبه محمد الملیجی الکتبی و أخیه، مصر، ۱۳۱۵ق. 

[۷]. قمی نیشابوری، نظام الدین حسن بن محمد، غرائب القرآن و رغائب الفرقان، محقق: عمیرات، شیخ زکریا، ج ۲، ص ۱۴۴، دار الکتب العلمیه، بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۶ق؛ حنبلی دمشقی نعمانی، عمر بن علی، اللباب فی علوم الکتاب، ج ۵، ص ۱۶۴، دار الکتب العلمیه، بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۹ق؛ سالوس، علی بن أحمد علی، مع الاثنى عشریه فی الأصول والفروع، ص ۷۰۳، دار الفضیله، دار الثقافه، مکتبه دار القرآن، ریاض، قطر، مصر، چاپ هفتم، ۱۴۲۴ق.