نقش و هدف اهل البیت چیست؟

پاسخ اجمالی

فضیلت اهل بیت پیامبر گرامی(ص) – که همان پنج تن آل عبا؛ یعنی حضرت محمد (ص)، علی، فاطمه، حسن و حسین (ع) هستند – در روایات فراوانی از ناحیه ی  شیعه و اهل سنت نقل شده است. علت تأکید پیامبر (ص) بر مقام و موقعیت این افراد وابستگی های نسبی و ارتباطات فامیلی نبوده است، بلکه شایستگی ها و امتیازات آنان بوده که ناشی از بلندی فکر ، اندیشه ، اعمال ، اهداف و آرمان های آن بزر گ واران است .آنان به هیچ چیز جز خدا و رضای او نمی اندیشیدند و همواره نقش مهمی در حفظ و احیای دین اسلام ، تفسیر و تبیین احکام و دستورات دین داشتند و دلسوزی و هدایت مردم به سوی رشد و کمال بر عهده ی آنان بوده است که انجام کامل چنین مسئولیت های خطیری موجب چنین تأکیداتی در حق آنان شده است.

پاسخ تفصیلی

اهل بیت در اصطلاح قرآن ، حدیث و کلام به معنای خانواده ی پیامبر گرامی اسلام (ص) است. این اصطلاح به همین معنا در قرآن کریم در آیه ی تطهیر ( آیه ۳۳ سوره ی احزاب) به کار رفته است: «همانا خدا می خواهد آلودگی را از شما خاندان پیامبر بزداید و شما را پاک و پاکیزه گرداند».[۱]

مفسران در تفسیر این آیه می گویند: مراد از اراده ی خداوند در این آیه، اراده ی تکوینی خداوند است[۲]؛ چرا که اراده ی تشریعی خداوند به طهارت و پاکی همه ی انسان ها تعلق گرفته است. به این معنا که همه ی افراد می توانند، با انجام تعالیم و دستورات پروردگار حکیم به طهارت و پاک دامنی از همه ی گناهان برسند. اما اراده ی تکوینی خدا بر طهارت و پاک دامنی تنها مختص به اهل بیت پیامبر اسلام(ص) است. به این معنا که هیچ گونه گناه، لغزش و خطایی در این خانواده راه ندارد و این نیست مگر به دلیل نقش مهمی که در راه رسیدن به اهداف مقدس آسلام بر عهده این خانواده گذاشته شده است.

علاوه بر این، فلسفه ی تأکید و اصرار قرآن مجید و روایات بر اعلان موقعیت ممتاز اهل بیت شایستگی ها و امتیازات زیاد آنان نظیر بلندی فکر و اندیشه و اعمال و آرمان های آن بزرگ واران است . آنان به هیچ چیز جز خدا و رضای او نمی اندیشدند. قرآن مجید در سوره ی دهر یک نمونه از ایثار اهل بیت را بیان نموده و در توصیف آن می فرماید: “: و غذاى (خود) را با این که به آن علاقه (و نیاز) دارند، به «مسکین» و «یتیم» و «اسیر» مى‏دهند! (و مى‏گویند:) ما شما را به خاطر خدا اطعام مى‏کنیم، و هیچ پاداش و سپاسى از شما نمى‏خواهیم!.”[۳]

تاریخ زندگی و سیره عملی اهل بیت (ع) و آموزه های آنان بهترین گواه است که هدف بلند آن بزرگ واران چیزی جز اعتلای کلمه ی توحید و نفی هر گونه شرک و گمراهی، نیست .

اهل بیت (ع) همواره بالاترین نقش را در حفظ و احیای دین اسلام و ارزش های آن، تفسیر آیات قرآن، تبیین احکام و دستورات دین ، دلسوزی و سرپرستی مردم و هدایت آنان به سوی رشد و کمال بر عهده داشته اند. این اهتمام ویژی آنان نسبت به دین و مسائل و احکام آن موجب چنین تأکیداتی شده است، تا مردم متوجه مقام والای آنان شده و در مسیر حرکت کمالی و پیمودن راه هدایت، از آنان پیروی کنند؛ زیرا که هدف اصلی قرآن هدایت انسان هاست «الم، ذلک الکتاب لاریب فیه هدی للمتقین»[۴] و کسی که در آیات قرآن کریم مقداری دقت کند، به وضوح می تواند صحت این استنباط را تصدیق کند و چون امامان شیعه مقتدا و راهنمای امت بودند، از این جهت عنوان « اهل البیت» بر آنها تطبیق شده است. از این روی پیامبر اکرم (ص) که در واقع مفسر و مبین قرآن کریم است، وقتی می خواهند مقام مرجعیت دینی و امامت و پیشوایی بعد از خودشان را بیان نمایند از همین واژه ی اهل بیت استفاده می نمایند. مثلا می فرماید:

«من در میان شما دو گوهر گرانبها باقی می گذارم. یکی کتاب خداوند و دیگری عترت و اهل بیت من است که اگر به این دو تمسک نمایید و به پیوندید، هرگز گمراه نخواهید شد و این دو از هم جدا نمی شوند تا در قیامت بر من در حوض کوثر وارد شوند»[۵].همچنین آن حضرت در حدیث سفینه فرمودند:

« همانا مثل اهل بیتم در میان شما، مانند کشتی نوح است که هر کس سوارش شود نجات یابد و هر کس از آن تخلف کند غرق می گردد».[۶] بنا بر این نقش اهل بیت (ع) در حفظ دین، تفسیر و تبیین احکام و دستورات دین، دلسوزی و سرپرستی مردم و هدایت جامعه آن چنان خطیر و مهم است که جدایی از آنان و ترک دستورات آنان موجب غرق شدن در دریای تباهی و نابودی و هلاکت انسان است. و آنان هدفی جز دعوت به سوی خداوند ندارند.[۷]

 منبع:اسلام کوئست

[۱] «انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطهرکم تطهیرا»

[۲] ترجمه ی المیزان، ج ‏۱۶، ص ۴۶۷.

[۳] انسان، ۸ و ۹ « وَ یُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلىَ‏ حُبِّهِ مِسْکِینًا وَ یَتِیمًا وَ أَسِیرًا،إِنمََّا نُطْعِمُکمُ‏ْ لِوَجْهِ اللَّهِ لَا نُرِیدُ مِنکمُ‏ْ جَزَاءً وَ لَا شُکُورًا».

[۴] بقره،۱و ۲.

[۵] صحیح ترمذی، ج ۲، ص ۳۸۰؛ احمد بن حنبل، مسند، ج ۳، ص ۱۷٫ «انی تارک فیکم الثقلین کتاب الله و عترتی اهل بیتی ما ان تمسکتم بهما لن تضلوا بعدی ابداً فانهما لن یفترقا حتی یردا علیّ الحوض»

[۶] حاکم، مستدرک الصحیحین، ج ۲، ص ۴۳۲؛ فیروزآبادی، فضائل الخمسه، ج ۲، ص ۶۵٫ «انما مثل اهل بیتی فیکم کسفینه نوح من رکبها نجا و من تخلف عنها غرق».

[۷] جهت آگاهی بیشتر نک: نمایه ها ی: اهل بیت(‏علیهم السلام) و آیه‏ى ۲۳ شورى (آیه‏ى مودت)،سؤال ۱۶۰؛ علت محدود کردن اهل بیت به چند نفر، سؤال۲۴۳؛ اهل بیت پیامبر گرامی اسلام (ص)،سؤال ۸۳۳٫