از نظر مفردات قرآنی، فرق بین «إنّ» و «أنّ» در استعمال چیست؟ ۲٫ فرق بین «مودّت» و «محبّت» چیست (خصوصاً در استعمال قرآنی)؟ ۳٫ فرق بین «مُلک» و «ملکوت» چیست (خصوصاً در استعمال قرآنی)؟

پاسخ اجمالی

۱ – فرق مشهور میان این دو حرف «إنّ» و «أنّ» این است: ما بعد «إنّ» (به کسر اوّل) جمله بوده و ما بعد «أنّ» (به فتح اوّل) تأویل به مصدر رفته، در حکم مفرد است.

۲ – مفسّران قرآن، از جهت استعمالات قرآنی، مودّت و محبّت را به «دوستی» ترجمه نموده اند و ظاهراً فرقی بین این دو از جهت استعمالات قرآنی و مفهومی قائل نشده اند؛ مانند آنچه ذیل آیه شریفه «إلا المودّه فی القربی» گفته اند.

اما از جهت درجه و مقام دوستی، با توجه به روایات، شاید بتوان گفت که مودّت درجه ای بالاتر از محبت است.

۳ – در استعمال قرآنی، لفظ «ملکوت» مانند مانند مُلک (بر وزن قفل) به معنای حکومت و اداره امور است، ولى از مُلک رساتر و ابلغ است؛ زیرا واو و تاء براى مبالغه اضافه می شوند. همچنین به معنای «نظم به خصوصی در حکم فرمایی و اداره امور» آمده است.

پاسخ تفصیلی

۱ – «إنّ» و «أنّ»، (به فتح و کسر) هر دو حرف تأکید اند و براى تأکید مطلب ذکر می شوند؛[۱] مانند «إِنَّ اللَّهَ عَلى‏ کُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدِیرٌ»[۲] و «أَ لَمْ تَعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ عَلى‏ کُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدیرٌ». [۳]

فرق مشهور میان این دو حرف آن است که ما بعد «إنّ» (به کسر اوّل) جمله بوده و ما بعد «أنّ» (به فتح اوّل) تأویل به مصدر رفته، در حکم مفرد است. [۴] مانند آیه شریفه ذکر شده: “أَ لَمْ تَعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ…” که «أنّ» با اسم و خبرش تأویل به مصدر رفته، در حکم مفرد بوده و مفعولٌ به برای «تعلم» است. [۵]

۲ – «مودّه» از «ودد»[۶] (به فتح و ضمّ و کسر اوّل)، محبّت و دوست داشتن چیزی و آرزو داشتن نسبت به آن است، و یا هر دو معنا در این واژه به کار می رود. [۷]

«محبّت» از «حبّ»، به معنای دوست داشتن، خواستن و میل به چیزی است. [۸]

مفسّران قرآن، از جهت استعمالات قرآنی، مودّت و محبّت را به «دوستی» ترجمه نموده اند و ظاهراً فرقی بین این دو از جهت استعمالات قرآنی و مفهومی قائل نشده اند؛ [۹] مانند آنچه ذیل آیه شریفه «إلا المودّه فی القربی» [۱۰] گفته اند.

اما از جهت درجه و مقام دوستی، با توجه به روایات، شاید بتوان گفت که مودّت درجه ای بالاتر از محبت است؛ مانند روایاتی که بیانگر این است:

ألف. مودّت، برای تثبیت و تأکید محبت و دوستی، نیاز به ابراز و اظهار دارد. [۱۱]

ب. ضدّ مودّت، عداوت و دشمنی بوده، ولی ضدّ حُبّ، بغض است؛ و بدیهی بوده که عداوت و دشمنی چیزی بالاتر از بغض است؛ در نتیجه، مودّت بالاتر از محبت خواهد بود. [۱۲]

۳ – «مُلک» (بر وزن قُفل)، در استعمال قرآن به معناى حکومت و اداره امور است.[۱۳] ‏ مانند آیه:«وَ لِلَّهِ مُلْکُ السَّماواتِ وَ الْأَرْض‏».[۱۴]

درباره معنای لفظ «ملکوت» در استعمال قرآنی گفته شده است:

الف: «ملکوت» مانند مُلک (بر وزن قفل) است، ولى از مُلک رساتر و ابلغ است؛ زیرا واو و تاء براى مبالغه اضافه می شوند. [۱۵] بنابر این معنای ملکوت، ملک بسیار بزرگ، عزت و سلطنت‏ می باشد. [۱۶]

ب: «ملکوت» از «مُلک» است؛ می گویند: «له ملکوت العراق» براى او است حکومت عراق. [۱۷]

از باب نمونه، ما وقتی از کارخانه‏اى دیدن مى‏کنیم مى‏بینیم که در آن نظم به خصوصى حکم فرما است هم در ساختن و هم در کارانداختن آن؛ همین طور است آسمان ها و زمین؛ [۱۸] مانند آیه شریفه «و این چنین، به ابراهیم حکومت و نظمی که در آسمان ها و زمین است نشان دادیم». [۱۹] ‏

اما در عرفان، «عالم ملکوت» را یکی از عوالم هستی و در مقامی بالاتر از «عالم ملک» دانسته اند. [۲۰]

منبع:اسلام کوئست

[۱] . قرشى، سید على اکبر، قاموس قرآن، ج ۱، ص ۱۲۹، دار الکتب الإسلامیه، تهران، چاپ ششم، ۱۳۷۱ش؛ ابن منظور، محمد بن مکرم،‏ لسان العرب، ج ۱۳، ص ۳۳، دار صادر، بیروت، چاپ سوم، ۱۴۱۴ق.

[۲] . بقره، ۲۰:«همانا خداوند بر هر چیزى تواناست».

[۳] . بقره، ۱۰۶:«آیا نمى‏دانى که خداوند بر هر چیزى تواناست؟».

[۴] . قاموس قرآن، ج ۱، ص ۱۲۹؛ لسان العرب، ج ۱۳، ص ۳۳.

[۵] . دعاس- حمیدان- قاسم‏، إعراب القرآن الکریم، ج ۱، ص ۴۷، دارالمنیر و دارالفارابى‏، دمشق، چاپ اول، ۱۴۲۵ق.

[۶] . که ادغام آن «ودّ» است.

[۷] .   خسروى حسینى، سید غلامرضا، ترجمه وتحقیق مفردات الفاظ قرآن‏، انتشارات مرتضوى‏، تهران، چاپ دوم، ۱۳۷۵ش؛ قاموس قرآن، ج ۷، ص ۱۹۲.

[۸] . مهیار، رضا، فرهنگ ابجدی عربی – فارسی، ص ۷۸۸، بی جا و بی تا؛ قاموس قرآن، ج ۲، ص ۹۳.

[۹] . مکارم شیرازى، ناصر، تفسیر نمونه، ج ۹، ص ۲۱۱، دار الکتب الإسلامیه، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.

[۱۰] . شوری، ۲۳.

[۱۱] . مانند: «حسن الخلق یورث المحبه و یؤکد الموده» (تمیمى آمدى، عبدالواحد بن محمد، غررالحکم، ص ۲۵۵، دفتر تبلیغات اسلامى، قم، ۱۳۶۶ش)؛ «إِذَا أَحْبَبْتَ رَجُلًا فَأَخْبِرْهُ بِذَلِکَ فَإِنَّهُ أَثْبَتُ لِلْمَوَدَّهِ بَیْنَکُمَا» (کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج ۲، ص ۶۴۴، دارالکتب الاسلامیه، تهران، ۱۳۶۵ش).

[۱۲] . مانند:«…   وَ الْمَوَدَّهُ وَ ضِدَّهَا الْعَدَاوَهَ… وَ الْحُبُّ وَ ضِدَّهُ الْبُغْضَ» (الکافی، ج ۱، ص ۲۲).

[۱۳] . قاموس قرآن، ج ۶، ص ۲۷۳.

[۱۴] . آل عمران، ۱۸۹.

[۱۵] . طریحى، فخر الدین‏، مجمع البحرین، تحقیق: حسینى‏، سید احمد، ج ۵، ص ۲۹۰، کتابفروشى مرتضوى‏، تهران، چاپ سوم، ۱۳۷۵ش.

[۱۶] . فرهنگ ابجدی عربی – فارسی، ص ۸۶۲.

[۱۷] . لسان العرب، ج ۱۰، ص ۴۹۲.

[۱۸] . قاموس قرآن، ج ۶، ص ۲۷۵.

[۱۹] . «وَ کَذلِکَ نُری إِبْراهیمَ مَلَکُوتَ السَّماواتِ وَ الْأَرْض»، انعام، ۷۵٫‏

[۲۰] . ر.ک: نمایه «افلاک و آسمان ها»، سؤال ۸۲۶۹ (سایت: ۹۱۵۱) .