در میان خلفای راشدین، چرا از حضرت علی(ع) بیش از بقیه خلفا، روایات تفسیری به ما رسیده است؟

پاسخ اجمالی

گروهى از صحابه، در زمان حیات پیامبر اسلام(ص) همزمان با نزول آیات قرآن، تفسیر آیات را به شکل کامل فراگرفته و به تبیین آن براى دیگران مى‏پرداختند. البته همه‌ی آنها در شرایط یکسانى نبودند، برخى مراتب فهم بالایى داشته و برخى در سطح پایین‌‏ترى بودند. عده‌ای نزد پیامبر(ص) به ‏طور کامل تعلیم دیده بودند و برخى تنها مراتبى از تعلیم را آموخته بودند. در هر حال، صحابه حلقه واسطه بین پیامبر(ص) و تابعین بودند و علم و دانش معرفت قرآن، از طریق آنها براى دیگران حاصل مى‏شد. امام على(ع)، نخستین مؤمن و معروف‏‌ترین صحابه‌ی پیامبر اسلام(ص) است که پیشگام و پیشتاز در تفسیر قرآن است و همیشه قرین و ملازم پیامبر اکرم(ص) بوده و از آن حضرت کسب علم می‌نمود.[۱] 

همان‌گونه که خود می‌فرماید: «هیچ آیه‏اى از قرآن بر رسول خدا نازل نشد، جز این‌‏که براى من خواند و املا فرمود و من به خط خود نوشتم و تأویل و تفسیر، ناسخ و منسوخ، محکم و متشابه و خاص و عام آن‏ را به من آموخت و از خدا خواست که فهم و حفظ آن ‏را به من عطا فرماید، و از زمانى که آن دعا را درباره من کرد، هیچ آیه‏اى از قرآن و هیچ علمى را که املا فرمود و من نوشتم، فراموش نکردم و آنچه را خدا به او تعلیم فرمود؛ از حلال و حرام، امر و نهى، گذشته و آینده و نوشته‏اى که بر هر پیغمبر پیش از او نازل شده بود؛ از طاعت و معصیت به من تعلیم فرمود و من حفظش کردم و حتى یک حرف آن را فراموش نکردم، سپس دستش را بر سینه‌‏ام گذاشت و از خدا خواست دلم را از علم و فهم و حکم و نور پر کند. عرض کردم: اى پیغمبر خدا، پدر و مادرم به قربانت، از زمانى که آن دعا را درباره من کردى، چیزى را فراموش نکردم و آنچه را هم ننوشتم از یادم نرفته، آیا بیم فراموشى بر من دارى؟ فرمود نه، برتو بیم فراموشى و نادانى ندارم.

منبع:اسلام کوئست

[۲]

پیامبر گرامی اسلام درباره امام علی(ع) فرمودند: «أنا مدینه العلم و علىّ بابها»؛ من شهر علم و على باب و راه ورود به آن شهر است.[۳]

بنابر این، می‌بینیم امروزه به اعتراف بزرگان اهل سنت، اکثر روایات تفسیرى از حضرت علی(ع) است و از دیگر خلفا، روایات تفسیرى، به ندرت گزارش شده است.

[۱]. مؤدب، سید رضا، روشهاى تفسیر قرآن‏، ص ۳۳ – ۳۶، اشراق، قم، چاپ اول، ۱۳۸۰ ش؛ مروتى‏، سهراب، پژوهشى پیرامون تاریخ تفسیر قرآن،‏ ص ۲۷۷، نشر رمز، تهران، پاپ اول، ۱۳۸۱ ش.

[۲]. مجلسى، محمدتقى، روضه المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، محقق، مصحح، موسوى کرمانى، حسین، اشتهاردى، على پناه، ج ۱۲، ص ۲۰۲ – ۲۰۳، مؤسسه فرهنگى اسلامى کوشانبور، قم، چاپ دوم، ۱۴۰۶ ق.

[۳]. شیخ حر عاملى، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج ۲۷، ص ۳۴ و ۷۶، مؤسسه آل البیت(ع)، قم‏، چاپ اول، ۱۴۰۹ ق‏؛ ابن أبی الحدید، عبد الحمید‏، شرح نهج البلاغه لابن أبی الحدید، محقق، مصحح، ابراهیم، محمد ابوالفضل، ج ۷، ص ۲۱۹،‏ مکتبه آیه الله المرعشی النجفی، قم، چاپ اوّل، ۱۴۰۴ ق.