مقصود از این توصیف «قرآن ذی الذکر» در قرآن چیست؟

پاسخ اجمالی

خدای متعال ده‌ها بار کتاب خود(قرآن) را به نام «ذکر» نامیده است. از جمله در آیه اول سوره صاد که می‌فرماید: «وَ الْقُرْآنِ ذِی الذِّکْرِ»؛[۱] سوگند به قرآنى که داراى ذکر است.
لغت شناسان می‌گویند؛ ذکر به معنای شرف و بزرگی است.^[۲] بر اساس این معنا قرآن دارای شرافت و بزرگی است؛ چرا که یکی از ثقلین است. و آن‌جا که می‌فرماید «الذِّکْر الحکیم» یعنی شرفی محکم که از هرگونه اختلافی مبرا است.[۳]
مفسران در ذکر بودن قرآن می‌گویند:
۱ –  «ذِی الذِّکْرِ» یعنى قرآن صاحب بیان و گشاینده راه به سوى حق تعالى و نماینده راه سعادت و هدایت خواهد بود؛ زیرا که مشتمل بر ادله و براهینى است که اگر شخص عاقل در آن تأمل نماید، حقایق علمى و روش عقلایى معارف الهى و طریق سیر الى اللَّه بر وى مکشوف و واضح خواهد گردید.
۲ – «ذى الذکر» یعنی موجب تذکر خوانندگانش می‌شود.
۳ –  «ذى الذکر» یعنی کتابى است که در بردارنده تمام نیازهای بشر است؛ مانند ذکر خداوند و توحیدش، نام‌هاى نیکویش و صفات برترش، سرگذشت پیامبران، اخبار امت‌ها، ذکر احکام و دستورات و قوانین، یاد نعمت‌هاى او، یاد دادگاه بزرگ رستاخیز، و یاد هدف خلقت انسان.
به عبارت دیگر، قرآن صاحب تذکر است که در آن تمام آنچه انسان بدان نیاز دارد، به بهترین وجه ثبت و ضبط گردیده است.
مؤیّد این نظر قول خداوند است که می‌فرماید: «ما فَرَّطْنا فِی الْکِتابِ مِنْ شَیْ‏ءٍ»؛[۴] فرو نگذاردیم در کتاب چیزى را.[۵]

اسلام کوئست

[۱]. ص، ۱.

[۲]. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج ‏۴، ص ۳۱۱، بیروت، دار صادر، چاپ سوم، ۱۴۱۴ق.

[۳]. همان.

[۴]. انعام، ۳۸.

[۵]. ر.ک: مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ‏۱۹، ص ۲۰۹، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.