آیا در قرآن خداوند در مورد اعطای مرگ بر انسان منّت گذاشته است؟ لطفاً آیه مربوطه ذکر شود.

پاسخ اجمالی

خداوند در قرآن کریم، به جهت برخی از نعمت‌هایی که به انسان‌ها عنایت کرده، بر آنان منّت گذاشته است. آیاتی که به این منّت اشاره کرده‌اند، عبارتند از:

۱ –  منّت گذاشتن به خاطر فرستادن پیامبران جهت هدایت مردم: خداوند در آیات متعددی، به خاطر فرستادن پیامبران، خصوصاً پیامبر گرامی اسلام(ص) و هدایت کردن آنان به راه راست، بر آنان منت گذاشته است. در جواب برخی از مسلمانان که به جهت مسلمان شدن بر پیامبر منّت می‌گذاشتند، چنین فرمود: «بَلِ اللَّهُ یَمُنُّ عَلَیْکُمْ أَنْ هَداکُمْ لِلْإیمانِ»؛[۱] بلکه خداوند بر شما منّت می‌نهد که شما را به سوى ایمان هدایت کرده است. همچنین به خاطر این‌که برای مردم پیامبر از جنس خودشان برگزید، منّت گذاشته و می‌فرماید: «لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَى الْمُؤْمِنینَ إِذْ بَعَثَ فیهِمْ رَسُولاً مِنْ أَنْفُسِهِمْ یَتْلُوا عَلَیْهِمْ آیاتِهِ وَ یُزَکِّیهِمْ وَ یُعَلِّمُهُمُ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَهَ»؛[۲] خداوند بر مؤمنان منّت نهاد هنگامى که در میان آنها، پیامبرى از خودشان برانگیخت که آیات او را بر آنها بخواند، و آنها را پاک کند و کتاب و حکمت بیاموزد. در جایی دیگر، مسلمانان را مورد خطاب قرار داده و می‌فرماید: «کَذلِکَ کُنْتُمْ مِنْ قَبْلُ فَمَنَّ اللَّهُ عَلَیْکُم»؛[۳]شما قبلاً چنین بودید و خداوند بر شما منّت نهاد (و هدایت شدید).

۲ –  منّت‌های خدا بر حضرت موسی(ع): در چند آیه از قرآن آمده است که خدا بر حضرت موسی و برادرش هارون منّت گذاشته است: «وَ لَقَدْ مَنَنَّا عَلى‏ مُوسى‏ وَ هارُونَ»؛[۴] ما بر موسی و هارون منّت گذاشتیم. و «وَ لَقَدْ مَنَنَّا عَلَیْکَ مَرَّهً أُخْری»؛[۵] برای مرتبه‌ای دیگر بر تو منّت گذاشتیم. این منّت‌های متعددی که به آن اشاره شده، یکی از آنها، این بود که  راه نجات حضرت موسی از دست فرعون را به او الهام کرد و او هم موسی را به رود نیل سپرد. نعمت دیگر این بود که به درخواست خود حضرت موسی، برادرش را وزیر او قرار داد. و نیز عنایت‌های دیگر خصوصاً نجات بنی‌اسرائیل از دست فرعون، از این قبیل بود.

۳ – منّت گذاشتن بر مستضعفین: خداوند در قرآن یکی از سنت‌های خود را بازگو کرده و می‌فرماید: «وَ نُریدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّهً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوارِثینَ»؛[۶] ما می‌خواهیم بر مستضعفان زمین منّت نهیم و آنان را پیشوایان و وارثان روى زمین قرار دهیم! مصداق بارز این آیه، امام مهدی(عج) و حکومت الهی او است.

۴ – برگزیدن برخی افراد برای پیامبری: خداوند از زبان یکی از پیامبران چنین می‌گوید: «إِنْ نَحْنُ إِلاَّ بَشَرٌ مِثْلُکُمْ وَ لکِنَّ اللَّهَ یَمُنُّ عَلى‏ مَنْ یَشاءُ مِنْ عِبادِهِ»؛[۷] درست است که ما بشرى همانند شما هستیم، ولى خداوند بر هر کس از بندگانش بخواهد (و شایسته بداند)، نعمت می‌بخشد (و مقام رسالت عطا می‌کند).

۵ – نجات از آتش جهنم: در آیاتی از قرآن، خداوند گفتگوی بهشتیان با یکدیگر را نقل کرده است. یکی از سخنانی که بین آنان رد و بدل می‌شود این است که می‌گویند: «فَمَنَّ اللَّهُ عَلَیْنا وَ وَقانا عَذابَ السَّمُوم»؛[۸] امّا خداوند بر ما منّت نهاد و از عذاب کشنده ما را حفظ کرد.
تفاوتی که بین این دو مورد اخیر و موارد قبلی وجود دارد این است که این دو نعمت الهی از زبان بندگان، «منّت» نامیده شده در حالی که در سه مورد اول، از زبان خود خدا، به عنوان «منّت» یاد شده است.

همان‌طور که دیده می‌شود، آیه‌ای در قرآن وجود ندارد که صریحاً از واژه «منت» در مورد مرگ انسان‌ها استفاده کرده باشد ولی می‌توان مرگ را به عنوان یکی از نعمت‌های خدا برای مؤمنان یاد کرد؛[۹] زیرا مرگ مانند پُلی است که انسان را از دنیا به آخرت منتقل می‌کند. و برای مؤمن، پُلی است که او را از جهنم دنیا، به بهشت جاوید می‌رساند. حضرت امام حسین(ع) نیز با استفاده از همین حقیقت، یاران خود را دلداری می‌داد و می‌فرمود: «صَبْراً بَنِی الْکِرَامِ فَمَا الْمَوْتُ‏ إِلَّا قَنْطَرَهٌ تَعْبُرُ بِکُمْ عَنِ الْبُؤْسِ وَ الضَّرَّاءِ إِلَى الْجِنَانِ الْوَاسِعَهِ وَ النَّعِیمِ الدَّائِمَه»؛[۱۰] ای فرزندان انسان‌ گرامی! صبر پیشه کنید و بدانید که مرگ مانند پُلی است که شما را از سختی‌ها و مشکلات دنیا عبور می‌دهد و به بهشت وسیع و نعمت‌های دائمی خدا می‌رساند.
شاید مواردی مانند این آیه نیز نشانگر آن باشند که مرگ نیز یکی از نعمتهای خداست و طبیعتاً جای منت نهادن نیز دارد:
الَّذی خَلَقَ الْمَوْتَ وَ الْحَیاهَ لِیَبْلُوَکُمْ أَیُّکُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً وَ هُوَ الْعَزیزُ الْغَفُور.[۱۱]
اوست که مرگ و زندگی را آفرید تا شما را بیازماید که کدامتان نیکوکارترید و او شکست ناپذیر و بخشنده است.

منبع:اسلام کوئست

[۱]. حجرات، ۱۷.

[۲]. آل عمران، ۱۶۴.

[۳]. نساء، ۹۴.

[۴]. صافات، ۱۱۴.

[۵]. طه، ۳۷.

[۶]. قصص، ۵.

[۷]. ابراهیم، ۱۱.

[۸]. طور، ۲۷.

[۹]. ر.ک: «مرگ و عذاب های جهنم در زمره نعمت‌ها»، سؤال ۱۶۳۹۱.

[۱۰]. شیخ صدوق، معانی الأخبار، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، ص ۲۸۹، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ اول، ۱۴۰۳ق.

[۱۱] . ملک، ۲.