آزادی بیان با توهین و افترا به دیگران منافات دارد، اما خداوند در قرآن کریم برخی از آدمیان را به حیوان چهارپا تشبیه می‌کند! اگر ممکن است این مورد را توضیح دهید.

پاسخ اجمالی

۱ –  در بحث ارزش‌گذاری و شخصیت‌شناسی، با توجه به این‌که قرآن کریم فراوان از انسان تعریف کرده، او را گل سرسبد موجودات و اشرف مخلوقات نامیده، چه بسا این فکر پیدا شود که با توجه به این جایگاه، انسان در این دنیا هر گونه و به هر شکلی که عمل کند، باز هم همان جایگاه را دارد؛ از این‌رو برای رفع این توهّم شایسته است جایگاه اصلی وی در صورت انحراف به وی معرّفی شود.

۲ – باید توجه داشت که بحث‌های مرتبط با آزادی بیان[۱] – حتی در صورت پذیرش مدل غربی آن – تنها در مورد ارتباط میان انسان‌ها با یکدیگر است، نه ناظر به ارتباط خالق با مخلوق.

۳ – در بحث ارزش‌گذاری و قیمت‌گذاری اساساً بحث توهین و افترا مطرح نیست، بلکه خداوند که آفریننده موجودات است در صدد بیان ارزش انسان‌ها است که دارای حالات متعددی هستند و هر حالتی قیمت خاص خودش را دارد و با توجه به این‌که حیوانات، نوعاً جایگاهشان معلوم است، برخی از افراد بشر با آنها مقایسه شده‌اند.

۴ – از آن‌جایی که قرآن کریم در سوره «تین»[۲] مقام انسان را در قوس صعود برتر از فرشتگان دانسته و در قوس نزول پست‌تر از تمام موجودات؛ انسان‌ها را به همین ترتیب مورد خطاب قرار داده و آنانی که در مقام بالایی هستند را با الفاظی؛ مانند «نفس مطمئنه» مورد تقدیر قرار داده و افراد دون‌پایه و دنیا طلب را با عباراتی مانند حیوان معرفی می‌کند.

منبع:اسلام کوئست

[۱]. ر.ک: «محدوده اختیار و آزادی در اسلام»، سؤال ۲۸۹؛ «آزادی فکر در اسلام»، سؤال ۶۶۳۷.

[۲]. ر.ک: تفسیر سوره «تین»، سؤال ۳۹۶۵۳.