فهم توصیف «قرآن مبین»در سوره مبارکه حجر چگونه است؟

پاسخ اجمالی

صفت «مبین» یکى از صفات مهم قرآن و نشان دهنده خاصیت روشنگرى قرآن است، و در شانزده آیه از قرآن، این صفت براى قرآن ذکر شده است؛ مانند «تِلْکَ آیاتُ الْقُرْآنِ وَ کِتابٍ مُبینٍ»؛[۱] این آیات قرآن و کتاب مبین است.
«وَ أَنْزَلْنا إِلَیْکُمْ نُوراً مُبینا»؛[۲] و نور آشکارى به سوى شما نازل کردیم.
مفسران قرآن کریم مبین بودن قرآن را این‌گونه بیان کرده‌اند:
۱ –  «مبین» از «بینونت» گرفته شده، به معناى آشکار و جدا نمودن حق از باطل و صلاح از فساد است؛ «مبین» یعنی بیان راه هدایت، سعادت و چگونگى سیر و سلوک بشر؛ «مبین» یعنی حقایق معارف مبدأ و معاد و احکام به صورت آیات و در قالب کلام بلیغ تنزل داده شده و حقایقى را بیان می‌نماید که ظاهر و بر اساس منطق است و نمی‌توان در باره آنها شک و تردید نمود.[۳]
۲ – صفت «مبین» ناظر به آن است که قرآن، کتابى روشن و آشکار است و انسان می‌تواند به آسانى از رهنمودهاى آن استفاده کند و به راحتى خود را در مسیر هدایت قرآن قرار دهد.[۴]
۳ – معناى «مبین» این است که قرآن گمراهى را از رشد و حقّ را از باطل جدا و بیان (آشکار) می‌کند؛ زیرا قرآن بیان تمام وظایف دینى است؛ مطالب اعتقادى را با ادله واضحه و منطق صحیح بیان فرموده؛ سرگذشت پیامبران را براى تنبیه بندگان مکرر بیان کرده و در نهایت وضوح بشر را به انتظام زندگى و به سعادت دعوت می‌نماید، حقایق معارف را براى آنان روشن و آشکار می‌سازد و بشر را از گمراهى و ضلالت باز می‌دارد.[۵]
۴ – «مبین» از ماده «ابانه» است؛ یعنی قرآن، هم آشکار است و هم آشکار کننده حقایق. این ماده گاهى به معناى فعل لازم و گاهى متعدى آمده، در صورت اول مفهوم کلمه «مبین» همان آشکار خواهد بود؛ یعنی اعجازش روشن است. و در صورت دوم آشکار کننده احکام، سرگذشت پیشینیان، احوال آخرت از ثواب و عقاب، راه سعادت و گمراهی و… است.[۶]

 

 اسلام کوئیست

[۱]. نم

ل، ۱.

[۲]. نساء، ۱۷۴.

[۳]. حسینی همدانی، سید محمد حسین، انوار درخشان، تحقیق، بهبودی‏، محمد باقر، ج ‏۹، ص ۳۳۹- ۳۴۰، تهران، کتابفروشی لطفی، چاپ اول، ۱۴۰۴ق.

[۴]. ر. ک: طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ‏۱۵، ص ۳۳۹ – ۳۴۰، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ‏۱۱، ص ۶، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.

[۵]. طیب، سید عبد الحسین، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، ج ‏۸، ص ۳، تهران، اسلام، چاپ دوم، ۱۳۷۸ش.

[۶]. آلوسی، سید محمود، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، تحقیق، عطیه، علی عبدالباری، ج ‏۱۰، ص ۱۵۲، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۵ق.