تعالیم و آموزه‌های سوره کهف چیست؟
تعالیم و آموزه‌های سوره کهف چیست؟
پاسخ اجمالی
سوره کهف نیز مانند دیگر سوره‌های قرآن، دارای فضایل و ویژگی‌های بسیاری است که این عظمت و فضیلت در روایات فراوانی از پیامبر (ص) و ائمه (ع) نقل شده است؛ مانند این که هفتاد هزار فرشته به هنگام نزولش آن‌را بدرقه کردند؛ یا هر کس آن‌را در روز جمعه بخواند، خداوند تا جمعه دیگر او را می‌آمرزد، و یا کسى که در هر شب جمعه سوره کهف را بخواند، شهید از دنیا می‌رود، و با شهدا مبعوث می‌شود و… .
تعالیم و مطالب این سوره با حمد و ستایش خداوند آغاز می‌شود، و با توحید، ایمان و عمل صالح پایان می‌یابد. آیات این سوره بیشتر در بیان مبدأ، معاد، بشارت و مژده نسبت به نعمت‌ها و ترس از عذاب‌های قیامت است.
از نکات جالب این سوره این است که در آن به سه داستان اشاره شده است: الف. داستان اصحاب کهف، ب. داستان موسى و خضر، ج. داستان ذو القرنین.
پاسخ تفصیلی
با توجه به سؤال پرسشگر از فضیلت و جایگاه و همچنین تعالیم سوره کهف، ما نیز پاسخ را در دو قسمت بیان می‌کنیم:
الف. جایگاه و ویژگی‌های سوره کهف
سوره کهف نیز مانند دیگر سوره‌های قرآن دارای فضایل و ویژگی‌های بسیاری است که این عظمت و فضیلت‌ها در روایات فراوانی از پیامبر (ص) و ائمه (ع) نقل شده است، بدیهی است که این جایگاه نیز به دلیل اهمیت ویژه مطالب و تعالیم آن است. در این مختصر به چند نمونه از سخنان معصومان(ع) در باره ارزش و جایگاه سوره کهف و ثواب و پاداش قرائتش اکتفا می‌کنیم:
۱ – پیامبر اکرم (ص) خطاب به یارانش فرمود: آیا سورهایى را به شما معرفى کنم که هفتاد هزار فرشته به هنگام نزولش آن‌را بدرقه کردند و عظمتش آسمان و زمین را پر کرد، گفتند کردند آرى؟ فرمود: آن سوره کهف است، هر کس آن‌را در روز جمعه بخواند، خداوند تا جمعه دیگر او را می‌آمرزد. [۱]
۲ – در حدیث دیگرى از آن‌حضرت می‌خوانیم: “هر کس ده آیه از اول سوره کهف را حفظ کند “دجال” به او زیانى نمی‌رساند و کسى تمام سوره را بخواند وارد بهشت خواهد شد“. [۲]
۳ – از امام صادق (ع) نیز نقل شده است: “کسى که در هر شب جمعه سوره کهف را بخواند شهید از دنیا می‌رود، و با شهدا مبعوث می‌شود و در روز قیامت در صف شهداء قرار می‌گیرد“. [۳] ،[۴]
ب. دور نمایی از تعالیم سوره کهف
مطالب این سوره با حمد و ستایش خداوند آغاز می‌شود، و با توحید، ایمان و عمل صالح پایان می‌یابد. در این‌جا برخی از مهم‌ترین سر فصل‌های مطالب سوره کهف را بیان می‌کنیم:
۱ – محتواى این سوره نظیر دیگر سورههاى “مکى” بیشتر در بیان مبدأ و معاد و بشارت و مژده نسبت به نعمت‌ها و ترس از عذاب‌های قیامت است.
۲ – این سوره به یکی از مسائل مهمى که مسلمانان در آن روزهای سخت بدان نیازمند بودند اشاره مى کند، و آن این‌که یک گروه در اقلیت هر چند از نظر تعداد کم، نباید در برابر اکثریت هر چند به ظاهر قوى و نیرومند تسلیم شود، بلکه همچون گروه کوچک اصحاب کهف باید حساب خودشان را از محیط فاسد و شرک آلود جدا کنند، و بر ضد آن قیام نمایند. اگر توانایى دارند به مبارزه ادامه دهند و در صورت عدم توانایى، هجرت نمایند.
۳ – همچنین از جمله داستان‌هاى این سوره، داستان دو فردی است که یکى بسیار ثروت‌مند و مرفه، اما بی‌ایمان و دیگرى فقیر و تهی دست اما مؤمن بود، ولى او هرگز عزت و شرف خود را در برابر آن فرد بی‌ایمان از دست نداد، و تا آن‌جا که می‌توانست او را نصیحت و ارشاد کرد و سرانجام اعلام بیزارى نمود و پیروزى هم از آن او بود.
۴ – بخش دیگرى از این سوره به داستان موسى و خضر (هر چند نام خضر در این سوره نیامده است) اشاره مىکند که چگونه موسى (ع) در برابر کارهایى که ظاهر آن زننده بود، اما باطنش پر مصلحت نتوانست صبر و حوصله کند، ولى پس از توضیحات خضر به عمق مسائل کاملا آگاه شد و از بیتابى خود پشیمان گشت.
۵ – بخش دیگرى از این سوره ماجراى ذو القرنین را شرح می‌دهد که چگونه شرق و غرب عالم را پیمود، و با اقوام گوناگونى که سنن و آداب بسیار متفاوتى داشتند روبرو شد، و سرانجام با کمک گروهى از مردم به مقابله با توطئه “یأجوج” و “مأجوج” برخاست و سدى آهنین بر سر راه آنها کشید، و نفوذشان را قطع کرد.
۶ – از نکات جالب این سوره این است که در آن به سه داستان اشاره شده است: الف. داستان اصحاب کهف، ب. داستان موسى و خضر، ج. داستان ذو القرنین.
گفتنی است که بر خلاف داستان‌هاى قرآن که گاهی یک داستان در چند جا ذکر شده است، این سه داستان در سوره‌های دیگر بیان نشده‌اند. -البته تنها در سوره انبیاء آیه ۹۶ به مسئله یأجوج و مأجوج بدون ذکر نام ذو القرنین اشاره شده است- و این یکى از ویژگی‌هاى این سوره است. [۵]
منبع:اسلام کوئست
[۱] . عروسی حویزی، عبد علی بن جمعه، تفسیر نور الثقلین، ج ۳، ص ۲۴۱، اسماعیلیان، قم، ۱۴۱۵ق، “و عن النبی (ص) قال: الا أدلکم على سوره شیعها سبعون ألف ملک حین نزلت، ملاءت عظمتها ما بین السماء و الأرض؟ قالوا: بلى، قال: سوره أصحاب الکهف من قرأها یوم الجمعه غفر الله له الى الجمعه الاخرى“.
[۲] همان، ” سمره بن جندب عن النبی صلى الله علیه و آله قال: من قرء عشر آیات من سوره الکهف لم یضره فتنه الدجال، و من قرء السوره کلها دخل الجنه“.
[۳] حر عاملی، وسائل الشیعه، ج ۷، ص ۴۱۰، مؤسسه آل البیت علیهمالسلام، قم، ۱۴۰۹ ق، “عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ قَالَ مَنْ قَرَأَ سُورَهَ الْکَهْفِ فِی کُلِّ لَیْلَهِ جُمُعَهٍ لَمْ یَمُتْ إِلَّا شَهِیداً وَ بَعَثَهُ اللَّهُ مَعَ الشُّهَدَاءِ وَ وَقَفَ یَوْمَ الْقِیَامَهِ مَعَ الشُّهَدَاءِ“.
[۴] برای آگاهی بیشتر در این باره ر. ک: نمایه: ثواب قرائت سوره های قرآن، ۸۷۲ (سایت: ۱۰۲۱) ؛ تفسیر نور الثقلین، ج ۳، ص ۲۴۱- ۲۴۲.
[۵] برای آگاهی بیشتر در باره تعالیم سوره کهف، ر. ک: مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ۱۲، ص ۳۳۶- ۳۳۸، دارالکتب الاسلامیه، تهران، ۱۳۷۴ش؛ تفسیر نور الثقلین، ج ۳، ص ۲۴۱- ۲۴۲؛ طبرسی، مجمع البیان، ج ۶، ص ۶۹۰- ۶۹۱، ناصر خسرو، تهران، ۱۳۷۲ش.
پاسخ دهید