«أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ»

«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ‏ * رَبِّ اشْرَحْ لی‏ صَدْری * وَ یَسِّرْ لی‏ أَمْریَ * وَ احْللْ عُقْدَهً مِنْ لِسانی‏ * یَفْقَهُوا قَوْلی[۱]‏».

«الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ العَالَمینَ وَ الصّلَاهُ عَلَی خَاتَمِ الْمُرْسَلِینَ طَبِیبِنا حَبیِبنَا شَفِیعِ ذُنوبِنَا أَبِی الْقَاسِمِ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الْمَعْصُومِینَ سِیَّمَا الْحُجَّهُ بَقِیَّهِ اللهِ فِی الْعَالَمِینَ عَجَّلَ اللهُ فَرَجَهُ وَ رَزَقَنَا اللهُ صُحبَتَهُ وَ اللَّعْنُ عَلَی أَعْدَائِهِمْ أَجْمَعِینَ إلی یوم الدّین».

برگشت مؤمنین و کافرین به سوی خداوند متعال حالات مختلفی دارد

در این آیه‌ی شریفه‌ی ۶۲ سوره‌ی مبارکه‌ی انعام که می‌فرماید: «ثُمَّ رُدُّوا إِلَى اللَّهِ مَوْلَاهُمُ الْحَقِّ أَلَا لَهُ الْحُکْمُ وَ هُوَ أَسْرَعُ الْحَاسِبِینَ[۲]»، مطالبی در این فُرصتی که در جلسات گذشته وجود داشت، مطرح شد. بنده برای این‌که باب صحبت را باز کنم و از دوستان عزیزمان بَهره بگیریم، اجمالاً نکاتی که در این آیه‌ی کریمه به عنوان بیان وَحی و پیام‌های حضرت دوست به گوش جان ما باید برسد، یکی این است که ما مَردود «إِلَى اللَّهِ» خواهیم بود.‌ این خیلی مهمّ است که انسان یادش باشد که آمده است تا برود. هیچ‌کسی در این‌جا نمی‌ماند و هرکسی آمده است، برمی‌گردد. برگشت را هم نفرموده است که به بهشت یا جهنّم برمی‌گردد؛ بلکه به طور عُموم فرموده است: «إِلَى اللَّهِ». عالَم از خداست، مالِ خداست و حرکت آن نیز به سوی الله (سبحانه و تعالی) است. مُنتها پروردگار متعال الله را که جامع است، اسماء جَمالیه دارد و اسماء جَلالیه هم دارد. مؤمنین به جَمال الهی، به رحمت الهی، به رضوان الهی، به قُرب الهی، به مقام عِندَ ربّی و به بهشت بَرین برگشت داده می‌شوند؛ ولی ظالمین، کافرین و مُلحدین به غَضب خداوند متعال برمی‌گردند، به انتقام الهی برمی‌گردند، به شدید العقاب‌بودن خداوند متعال برمی‌گردند و به جهنّم خداوند متعال برمی‌گردند. «رُدُّوا إِلَى اللَّهِ»؛ یعنی هم بهشت از مظاهر اَسماء حُسنای پروردگار متعال است و هم جهنّم از مظاهر اَسماء جَلالیه‌ی حضرت حقّ (سبحانه و تعالی) است که شدید العقاب است.

مولابودن حضرت حقّ (سبحانه و تعالی) به تمام عالَمیان اختصاص دارد

در مورد «مَوْلَاهُمُ الْحَقِّ» ما در قرآن کریم دو گونه مولا را مشاهده می‌کنیم. یکی «اللَّهُ وَلِیُّ الَّذِینَ آمَنُوا یُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ[۳]» است که در سوره‌ی مبارکه‌ی بقره در ادامه‌ی آیت الکُرسی است و با لَفظ مولا در سوره‌ی مبارکه‌ی محمّد ص. که فرمود: «ذَلِکَ بِأَنَّ اللَّهَ مَوْلَى الَّذِینَ آمَنُوا وَ أَنَّ الْکَافِرِینَ لَا مَوْلَى لَهُمْ[۴]». در یک‌ آیه‌ی دیگری هم دارد که می‌فرماید: «مَأْوَاکُمُ النَّارُ هِیَ مَوْلَاکُمْ[۵]»؛ اهل جهنّم ولایت‌شان به نار واگذار شده است. ولی در این‌جا اعمّ است. یعنی همان نار هم که مولای آن‌هاست، تحتِ ولایت مولاست. «رُدُّوا إِلَى اللَّهِ مَوْلَاهُمُ» اختصاص به مؤمنین ندارد؛ «مَوْلَى الَّذِینَ آمَنُوا» نیست؛ بلکه مولا، مولای همه است. این مولای همه‌بودن مانند ربّ همه‌بودن است. رُبوبیّت خداوند متعال اختصاص به مؤمنین ندارد؛ بلکه «رَبُّ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ[۶]»، همه‌ی این‌ها تحت رُبوبیّت خداوند متعال است. همین‌طور رحمتِ خداوند متعال که رحمتِ رَحمانیّه‌ی خداوند متعال همه‌ی عالَم را در بَر گرفته است؛ «رَحْمَتِی وَسِعَتْ کُلَّ شَیْءٍ[۷]». در عین حال هم مولا و هم ربّ و هم رحمت برای مؤمن به عنوان تَشریف علاوه بر آن مولویّت عمومی، یک مولویّت خاصّی خداوند متعال برای مولا برای مؤمن و اولیای خودش دارد. همین‌گونه که کَعبه مالِ خداست، قرآن کریم مالِ خداست، همه‌چیز مالِ خداست؛ ولی کَعبه بیتی هست، قرآن کریم کتابی است. این کتاب الله است و آن بیت الله است. و وجود نازنین نبیّ مکرّم اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) عبدالله است و حضرات معصومین (سلام الله علیهم اجمعین) «عِبَادٌ مُکْرَمُونَ * لَا یَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَ هُمْ بِأَمْرِهِ یَعْمَلُونَ[۸]» هستند. این اضافه، اضافه‌ی تَشریفیه است؛ برای این‌که خداوند متعال عنایت ویژ‌ه‌ای بر این‌ها دارد و این‌ها مظاهر رحمت و جلوه‌های هدایت حضرت حقّ (سبحانه و تعالی) هستند. همچنین خداوند متعال همین‌ گونه‌ای که در این‌جا با یک لطافتی حتی غیر مؤمنین را مُتنبّه می‌کند که شما هم بی‌مولا نیستید؛ «رُدُّوا إِلَى اللَّهِ مَوْلَاهُمُ الْحَقِّ». نظیر آیه‌ای است که می‌فرماید: «قُلْ یَا عِبَادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَهِ اللَّهِ[۹]»؛ خداوند متعال در آن‌جا عنایت دارد که گناه‌کار متوجّه بشود که خداوند متعال برای آن‌ها هم دَرب را باز کرده است. با این‌که فرموده است: «أَسْرَفُوا عَلَى أَنْفُسِهِمْ»؛ این‌ها باخته‌اند، این‌ها سرمایه را سوزانده‌اند، فُرصت‌ها را از دست داده‌اند؛ ولی خداوند متعال به خودش نسبت می‌دهد. «قُلْ یَا عِبَادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَهِ اللَّهِ». این هم نکته‌ی قابل توجّه بود که هم از نظر عقلی و هم از نظر وجدانی و هم از نظر عرفانی و هم از نظر عاطفی خیلی این نوع تَعبیرات حائز اهمیّت و از یک جاذبه‌ی فوق‌العاده‌ای برخوردار است. دیگر میدان در اختیار دوستان عزیز است و از آن‌ها استفاده می‌کنیم.

غفرالله لنا و لکم

والسلام علیکم و رحمت الله و برکاته

اللهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّل فَرَجَهُم

[۱] سوره مبارکه طه، آیات ۲۵ تا ۲۸٫

[۲] سوره مبارکه انعام، آیه ۶۲٫

[۳] سوره مبارکه بقره، آیه ۲۵۷٫

«اللَّهُ وَلِیُّ الَّذِینَ آمَنُوا یُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ ۖ وَ الَّذِینَ کَفَرُوا أَوْلِیَاؤُهُمُ الطَّاغُوتُ یُخْرِجُونَهُمْ مِنَ النُّورِ إِلَى الظُّلُمَاتِ ۗ أُولَٰئِکَ أَصْحَابُ النَّارِ ۖ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ».

[۴] سوره مبارکه محمد، آیه ۱۱٫

[۵] سوره مبارکه حدید، آیه ۱۵٫

«فَالْیَوْمَ لَا یُؤْخَذُ مِنْکُمْ فِدْیَهٌ وَ لَا مِنَ الَّذِینَ کَفَرُوا ۚ مَأْوَاکُمُ النَّارُ ۖ هِیَ مَوْلَاکُمْ ۖ وَ بِئْسَ الْمَصِیرُ».

[۶] سوره مبارکه مریم، آیه ۶۵٫

«رَبُّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَ مَا بَیْنَهُمَا فَاعْبُدْهُ وَ اصْطَبِرْ لِعِبَادَتِهِ ۚ هَلْ تَعْلَمُ لَهُ سَمِیًّا».

[۷] سوره مبارکه اعراف، آیه ۱۵۶٫

«وَ اکْتُبْ لَنَا فِی هَٰذِهِ الدُّنْیَا حَسَنَهً وَ فِی الْآخِرَهِ إِنَّا هُدْنَا إِلَیْکَ ۚ قَالَ عَذَابِی أُصِیبُ بِهِ مَنْ أَشَاءُ ۖ وَ رَحْمَتِی وَسِعَتْ کُلَّ شَیْءٍ ۚ فَسَأَکْتُبُهَا لِلَّذِینَ یَتَّقُونَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکَاهَ وَ الَّذِینَ هُمْ بِآیَاتِنَا یُؤْمِنُونَ».

[۸] سوره مبارکه انبیاء، آیات ۲۶ و ۲۷٫

«وَ قَالُوا اتَّخَذَ الرَّحْمَٰنُ وَلَدًا ۗ سُبْحَانَهُ ۚ بَلْ عِبَادٌ مُکْرَمُونَ * لَا یَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَ هُمْ بِأَمْرِهِ یَعْمَلُونَ».

[۹] سوره مبارکه زمر، آیه ۵۳٫

«قُلْ یَا عِبَادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلَىٰ أَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَهِ اللَّهِ ۚ إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعًا ۚ إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ».