با سلام و خسته نباشید. تفسیر آیه ۱۵۹ سوره انعام با فرض این‌که منظور از تفرقه، تفرقه در دین اسلام باشد، چیست؟!

پاسخ اجمالی

آیه ۱۵۹ سوره انعام چنین است:‏ «إِنَّ الَّذِینَ فَرَّقُوا دِینَهُمْ وَ کانُوا شِیَعاً لَسْتَ مِنْهُمْ فِی شَیْ‏ءٍ إِنَّما أَمْرُهُمْ إِلَى اللَّهِ ثُمَّ یُنَبِّئُهُمْ بِما کانُوا یَفْعَلُونَ‏».[۱]
در تفسیر این آیه، جمعى از مفسران معتقدند که آیه درباره یهود و نصارا نازل شده است که به گروه‌های مختلف و پراکنده تقسیم شدند، و در برابر یکدیگر صف‌‌‌‏بندى کردند. اما عقیده برخی دیگر این است که آیه به تفرقه‌‌‌‏اندازان این امت اشاره دارد که بر اثر تعصب‌‌ها و روحیه برتری‌‌‏طلبى و… سرچشمه تفرقه و نفاق، در میان مردم مسلمان مى‌‌‏شوند.

به نظر می‌رسد محتواى آیه یک حکم عمومى و همگانى درباره تمام افراد تفرقه‌‌‌‏انداز است که با ایجاد انواع بدعت‌ها، میان بندگان خدا، بذر نفاق و اختلاف مى‌‏‌پاشند، اعم از آنها که در امت‌‌هاى پیشین بودند، یا آنها که در این امت‌‌اند.[۲]
به عبارت دیگر، معنای آیه این است؛ کسانى که در اثر اختلاف کلمه، دین خود را متفرق ساختند، و اختلافشان هم از روى علم بود – وَ مَا اخْتَلَفَ الَّذینَ أُوتُوا الْکِتابَ إِلاَّ مِنْ بَعْدِ ما جاءَهُمُ الْعِلْمُ بَغْیاً بَیْنَهُم –[۳] در راه تو(پیامبر اسلام) که اساسش وحدت کلمه است قرار ندارند، و سرانجام کار ایشان با پروردگارشان است، و از ایشان چیزى به تو نمى‌‌‌‏چسبد، خداى تعالى روز قیامت ایشان را آگاه مى‌‌‏کند به آنچه که مى‌‌‏کردند و حقیقت رفتارشان را که خود گروگان آنند بر ایشان روشن مى‌‌‏سازد. بنابر این، آیه مطلق است و بیزارى رسول خدا(ص) را، هم از یهود و نصارا مى‌‌‏رساند و هم از اهل بدعت و مذهب تراشان امت اسلام.[۴]
البته، اگر چه در روایات اشاره به گمراهان و تفرقه‌‌‏اندازان این امت شده است، اما در حقیقت اینها از قبیل بیان مصداق بوده، مانند آنچه علی بن ابراهیم قمی در تفسیر این آیه بیان کرده است: «قال فارقوا أمیر المؤمنین (ع) و صاروا أحزابا»؛[۵] یعنی کسانى که از امام علی(ع) جدا شدند و به حزب‌‌ها و گروه‌‌های مختلف تقسیم گردیدند.

این آیه بار دیگر، این حقیقت را که اسلام آیین وحدت و یگانگى است و از هر گونه نفاق و تفرقه و پراکندگى بیزار است، با تأکید تمام بازگو مى‌‏کند و به پیامبر اسلام(ص) مى‌‏گوید برنامه و کار تو هیچ‌‌گونه شباهتى با افراد تفرقه‌‏انداز ندارد، خداوند منتقم قهار از آنان انتقام خواهد گرفت، و عاقبت شوم اعمالشان را به آنها نشان خواهد داد.

منبع:اسلام کوئست

[۱]. انعام، ۱۵۹٫ «تو را با آنها که دین خویش فرقه ‏فرقه کردند و دسته ‏دسته شدند، کارى نیست. کار آنها با خدا است، و خدا آنان را به کارهایى که مى‌‏‌کردند آگاه مى‏‌‌سازد».

[۲]. ر. ک: مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ‏۶، ص ۴۹، دار الکتب الاسلامیه، تهران، ۱۳۷۴ش.

[۳]. آل عمران، ۱۹٫ «و اهل کتاب راه خلاف نرفتند، مگر از آن پس که به حقّانیّت آن دین آگاه شدند، و نیز از روى حسد».

[۴]. طباطبایى، سید محمد حسین، المیزان فى تفسیر القرآن، ج ۷، ص ۳۸۹- ۳۹۰، دفتر انتشارات اسلامى، قم، ۱۴۱۷ ق.

[۵]. قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، تحقیق، موسوى جزایرى، سید طیب، ج ‏۱، ص ۲۲۲، دار الکتاب، قم، چاپ چهارم، ۱۳۶۷ ش.