در آیه‌ی پایانی سوره واقعه لزوم چه چیزی تشریع شده است؟

پاسخ اجمالی

در آیه‌ی پایانی سوره‌ی واقعه می‌خوانیم: «فَسَبِّحْ بِاسْمِ رَبِّکَ الْعَظیم»؛[۱] پس به نام پروردگار بزرگت تسبیح کن!

در این آیه‌ی شریفه به عظمت نام پروردگار اشاره شده است که شایسته‏ٔ تسبیح‏گویى است؛ یعنى خدا از هرگونه عیب و نقص منزّه است.‏ از این‌رو، امر به تسبیح اسم پروردگار شده است.

در منابع اسلامی آمده است؛ پس از نزول آیه‌ی مذکور، پیامبر اکرم(ص) فرمود: «آن را در رکوع خود قرار دهید (سبحان ربى العظیم بگویید)» و هنگامى که «سَبِّحِ اسْمَ رَبِّکَ الْأَعْلَى»[۲] نازل شد آن حضرت فرمود: «آن را در سجده قرار دهید (سبحان ربى الاعلى بگویید)».[۳]

همچنین امام صادق(ع) فرمود: «در رکوع، سبحان ربّى العظیم و در سجده، سبحان ربّى الاعلى، بگویید که واجب آن یک بار و مستحب آن، سه بار است».[۴]

گفتنی است؛ هر چند در این روایت عبارت «و بحمده» نیامده، اما در روایات دیگر، این عبارت برای ذکر رکوع و سجده نقل شده است.[۵] همان طور که از امام موسی کاظم(ع) درباره‌ی ذکر رکوع و سجده پرسیده شد، آن حضرت عبارت «سُبْحَانَ رَبِّیَ الْعَظِیمِ وَ بِحَمْدِهِ» برای رکوع و «سُبْحَانَ رَبِّیَ الْأَعْلَى وَ بِحَمْدِهِ» برای سجده بیان فرمود.[۶] بنابراین، ذکر رکوع «سُبْحَانَ رَبِّیَ الْعَظِیمِ وَ بِحَمْدِهِ» و ذکر سجده «سُبْحَانَ رَبِّیَ الْأَعْلَى وَ بِحَمْدِهِ» می‌باشد.

به همین جهت، برخی از فقها بر اساس آیه شریفه و روایات مربوط ذکر رکوع و سجده، احتیاط واجب را در این می دانند که در رکوع و سجده ذکری گفته شود که دلالت بر تسبیح خداوند کند و کمتر از ذکر های «سُبْحَانَ رَبِّیَ الْعَظِیمِ وَ بِحَمْدِهِ» در رکوع و «سُبْحَانَ رَبِّیَ الْأَعْلَى وَ بِحَمْدِهِ» در سجده نباشد.[۷]

منبع:اسلام کوئست

[۱]. واقعه، ۹۶٫ 

[۲]. اعلی، ۱: «منزّه شمار نام پروردگار بلندمرتبه‏ات را!».

[۳]. شیخ حر عاملى، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج ۶، ص ۳۲۸، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، قم، چاپ اول، ۱۴۰۹ق؛ قرطبى، محمد بن احمد، الجامع لأحکام القرآن، ج ۱۸، ص ۲۳۵، انتشارات ناصر خسرو، تهران، چاپ اول، ۱۳۶۴ش؛ ابن کثیر دمشقى، اسماعیل بن عمرو، تفسیر القرآن العظیم، تحقیق: شمس الدین، محمد حسین، ج ۸، ص ۳۸، دار الکتب العلمیه، منشورات محمدعلى بیضون، بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۹ق. 

[۴]. وسائل الشیعه، ج ۶، ص ۲۹۹٫ 

[۵]. ر.ک: همان، ص ۳۰۱٫

[۶]. همان، ص ۳۲۸ و ۳۲۹٫

[۷]. طباطبایى یزدى، سید محمد کاظم، العروه الوثقى، ج ۱، ص ۶۶۵، مؤسسه الأعلمی للمطبوعات، بیروت، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق؛ امام خمینى، تحریر الوسیله، ج ۱، ص ۱۷۱، م ۷، مؤسسه مطبوعات دار العلم، قم، چاپ اول، بی‌تا؛ امام خمینى، توضیح المسائل (محشّی)، ج ۱، ص ۵۶۲، م ۱۰۲۸، دفتر انتشارات اسلامى، قم، چاپ هشتم، ۱۴۲۴ق.